خازن قطعه‌ ای پر کاربرد الکتریکی و الکترونیکی است. برای اطمینان از صحت عملکرد خازن ساده‌ ترین راه تست خازن با مولتی متر است. علاوه بر این اندازه‌گیری ظرفیت هم با این روش انجام می‌ شود.  در این جا لازم است به این نکته مهم اشاره کنیم که مولتی متر نمی‌تواند اندازه‌گیری ظرفیت خازن‌ ها در رنج نانوفاراد و رنج پیکو فاراد را انجام دهد و برای این موضوع باید از خازن‌ سنج‌ های حرفه‌‌ ای استفاده کرد. در این مقاله از مجموعه تکترونیکس به بررسی انواع خازن‌ها و تست خازن با مولتی متر پرداخته‌ایم. 

خازن ها در انواع مختلفی وجود دارد که برخی از آن ها از سایرین کاربردی تر هستند. از پر کاربردترین و مهم‌ ترین خازن‌ ها می‌ توان موارد زیر را نام برد: 

این مدل خازن کاربرد فراوانی دارد و الکترولیت آن از مواد رسانای یونیزه تشکیل شده است. در این جا توجه کنید که به عایقی که بین دو صفحه خازن استفاده شده است، الکترولیت گفته می‌شود. این مدل خازن (پلاریزه استر) یک قطب منفی و یک قطب مثبت دارد که در تست این نوع خازن در بستن مدار باید به این قطب‌ ها توجه کرد. اگر ولتاژ اعمال شده  Ac  باشد یا به صورت معکوس قطب‌ها بسته شوند خازن دچار آسیب می‌شود. 

این نوع خازن، الکترولیت غیر یونیزه دارد که از مدل‌های آن می‌توان به خازن‌ های عدسی، خازن‌های پوسته‌ ای و خازن‌ های سرامیکی اشاره کرد. 

برای اطمینان از صحت عملکرد خازن روش‌ های مختلفی وجود دارد که در شرایط خاصی می‌ توانید یکی از روش‌ ها را به کار ببرید. در این جا توجه داشته باشید که روش‌ های تست خازن فقط خراب بودن و سالم بودن خازن را بررسی می‌کند و از دستگاه‌ های خازن‌ سنج برای تشخیص صحت عملکرد و تعیین وضعیت خازن استفاده می‌ شود. انواع خازن (عدسی، سرامیکی و الکترولیتی) به دلیل کاربرد خاصی که دارند، شرایط تست آن‌ ها متفاوت است. در این جا حتما به این نکته توجه داشته باشید که برای جلوگیری از بروز هر حادثه قبل از تست باید خازن را شارژ کنید. 

تست خازن با مولتی متر از طریق چندین روش امکان پذیر است که در ادامه به شرح و بررسی هر یک از این راه ها می پردازیم:

در روش اول برای تست خازن با مولتی متر از اندازه‌گیری مقاومتی استفاده می‌شود. برای این منظور ابتدا باید تخلیه خازن را انجام دهید. در مرحله دوم باید روی مولتی متر رنج اندازه‌گیری مقاومت را روی بیشترین مقدار قرار دهید. در این نوع خازن‌ ها باید به پرآب درست اتصال قطب‌ های خازن انجام شده باشد. قطب‌های منفی در خازن‌ های الکترونیکی یک نوار سفید رنگ دارند که به پرآب درگاه COM باید متصل شوند.  با اتصال سر پروب مقاومت متناسب با ظرفیت خازن شروع به افزایش پیدا می‌کند.  به طور مثال اگر خازن ظرفیت بالایی داشته باشد به کندی افزایش میزان مقاومت انجام می‌ شود. در نهایت اگر خازن نشتی نداشته باشد و سالم باشد، مقدار عدد مقاومت O.L بی‌ نهایت می‌ شود. 

روش دوم برای تست خازن با مولتی متر که روشی کم دقت و سریع است ابتدا باید بر روی تست بیزر و تست دیود سلکتور را قرار دهید؛ سپس به دو پایه خازن دو سر آپ را متصل می‌کنید. اگر خازن نشتی داشته باشد یا خراب باشد، بیزر مولتی متر صدا می‌ دهد.

در روش سوم به صورت موازی با خازن یک مقاومت (مقاومت تخلیه) بسته می‌ شود و بعد از شارژ خازن به کمک مولتی‌‌ متر نحوه تخلیه خازن بررسی می‌شود. برای این روش از تست خازن با مولتی متر باید مقاومت مناسب با توان بالا وجود داشته باشد.

روش چهارم، روش ثابت زمانی RC است. در این روش به کمک یک باتری خازن را شارژ می‌کنیم؛ سپس اندازه‌گیری زمان شارژ خازن را انجام می‌ دهیم‌. برای تشخیص وضعیت کارکرد خازن از این روش استفاده می‌ شود. از تمام روش‌ های بالا بر حسب شرایط در خازن‌ های غیر قطبی مانند خازن‌ های سرامیکی و خازن‌ های عدسی می‌ توانید، استفاده کنید. خازن‌ های سرامیکی غیر قطبی هستند؛ چون از موارد یونیزه تشکیل نشده‌اند. خازن‌های SMD از چند لایه دی الکتریک و خازن‌ های سرامیکی دیسکی از یک لایه سرامیک (دی الکتریک) تشکیل شده‌اند. خازن‌ های سرامیکی به دلیل این که ولتاژ نامی آن‌ ها بالا است و با اعمال ولتاژ بالا خراب می‌ شوند در تست آن‌ ها باید نکات زیر را در نظر بگیرید.

توسط ال سی آر متر و مولتی متر تست ظرفیت این نوع خازن‌ها انجام می‌شود؛ چون ظرفیت این نوع خازن‌ ها در رنج میکروفاراد، پیکو و رنج نانو است. 

اگر خازن سرامیکی دچار نشتی شده باشد خراب بودن و نشتی را با تست ظرفیت نمی‌توان تشخیص داد. به همین دلیل چند کیلو ولت ولتاژ بالایی با دستگاه تستر عایق (میگر) باید به آن اعمال شود. اگر خازن دچار سوختگی شود و رنگ سیاهی پیدا کند، نشان می‌ دهد که خازن نشتی دارد. 

خازن‌ های پلی استر یا خازن‌های پاور، خازن‌ های هستند که ولتاژ نامی به نسبت بالایی دارند و خازن‌ های کوچک با ظرفیت کم هستند. این نوع خازن‌ها دی الکتریک با جنس پلاستیکی دارند که با تغییر دما ظرفیت آن‌ها تغییر پیدا نمی‌ کند. تست خازن‌ های پلی‌استر همانند تست خازن‌ های سرامیکی انجام می‌ شود‌. برای تست انواع خازن‌ ها از همه روش‌ های بالا استفاده می‌ شود و باید متناسب با نوع خازن از روش خاصی برای تست خازن استفاده شود تا نتیجه مطلوبی حاصل شود. 

از طریق تست پیوستگی تست خازن در مدار را می‌توان انجام داد و با این روش می‌توانید در مورد سالم بودن و نبودن مدار اطمینان پیدا کنید. برای تست خازن با مولتی متر روی برد باید به دو سر خازن دو سر پروب مولتی‌‌متر متصل کنید و صدای تک بوق را در حالت تست بیزر بشنوید. اگر خازن نشتی دارد یا خراب است، صدای بوق ممتد شنیده می‌ شود. در این جا توجه داشته باشید خازن‌ های که روی مدار لحیم شده‌ اند، برای تست باید از مدار یک پایه خازن را جدا کنید. 

بعد از این که با مولتی متر خازن را تست کرده‌ اید و از سالم بودن آن مطمئن شده‌ اید، می‌توانید ظرفیت آن را اندازه‌گیری کنید. رنج محدودی برای اندازه‌گیری ظرفیت خازن توسط مولتی متر وجود دارد و این رنج تا میکرو فاراد است. برای اندازه‌گیری ظرفیت خازن باید ابتدا خازن را شارژ کنید؛ سپس به ترتیب سر مثبت و منفی خازن را به پرآب‌های مولتی متر متصل کنید و با توجه به تلرانس قابلیت اندازه‌گیری ظرفیت خازن وجود دارد. توصیه می‌ شود برای رنج‌های میکرو تا میلی فاراد از دستگاه LCR یا خازن‌ سنج برای اندازه‌گیری ظرفیت خازنی استفاده شود تا هم اندازه‌گیری رنج گسترده‌تری را بتوان ایجاد کرد هم دقت اندازه‌گیری بالاتر برود.

علاوه بر این که با مولتی متر می‌ توانید، ظرفیت خازن‌ها و تست آن‌ها را انجام دهید. ظرفیت یک خازن را به طور دقیق با یک سیگنال ژنراتور و یک اسیلوسکوپ می‌ توانید، اندازه‌گیری کنید. برای تست خازن با اسیلوسکوپ ابتدا باید یک فرکانس مشخص و یک سیگنال ولتاژ با دامنه 0 تا 5 ولت داشته باشید. در مرحله دوم باید به منبع به صورت سری مقاومت و خازن را متصل کنید و طبق فرمول به مقدار R*C 63.2%  در ثانیه خازن باید شارژ شود.

در زمان 5*RC  یک خازن طبق محاسبات باید به طور کامل شارژ شود. در واقع در این زمان خازن به طور کامل شارژ می‌ شود و با نصب کردن و معکوس کردن عددی که به دست آمده، می‌توان فرکانس منبع را به دست آورد. عدد به دست آمده از نمودار را می‌ توان با بستن مدار و گرفتن تصویر خروجی با عددی که از محاسبات به دست آمده است، مقایسه کرد و از سالم بودن خازن مطمئن شد.

خازن قطعه‌‌ای پرکاربرد الکتریکی و الکترونیکی است که به دو صورت قطبی و غیر قطبی وجود دارد. در این مقاله ما به بررسی تست خازن با مولتی متر و اسیلوسکوپ و روش های آن پرداخته‌ایم. مجموعه تکترونیکس علاوه بر این که انواع خازن باکیفیت و مناسب را عرضه می‌ کند به ارائه وسایل اندازه‌گیری تست خازن به شما مصرف کنندگان گرامی نیز مشغول است. شما از طریق وب‌ سایت تکترونیکس می‌توانید ضمن خرید خازن یک دستگاه دقیق برای تست خازن خود تهیه نمایید.