قبل از هر چیز هدف ما در این مقاله این است که بدانید رطوبت سنج چیست؟ در واقع رطوبت سنج وسیله ای است که در علم هواشناسی به منظور اندازه گرفتن رطوبت و یا مقدار بخار آب موجود در هوا مورد استفاده قرار می گیرد. در این اندازه گیری از دستگاه‌های ساده‌ تا قطعات پیچیده‌تر مانند رطوبت سنج های دیجیتالی دقیق، که از دمای متراکم برای اندازه‌گیری رطوبت هستند، استفاده می شود. به شکل کلی رطوبت سنج برای اندازه گیری رطوبت نسبی هوا قابل استفاده است. در ادامه این وبلاگ از تکترونیکس شما را با انواع رطوبت سنج و کاربرد آن آشنا خواهیم کرد.

به طور کلی رطوبت سنج ها به چند نوع رطوبت سنج چرخان، اسمن، مکانیکی، دیجیتال، سایکرومتر و خازنی تقسیم بندی می شوند. در این بخش به شما خواهیم گفت که انواع رطوبت سنج چیست.

 این مورد از انواع رطوبت سنج از دو دماسنج تشکیل شده است که مخزن یکی از آن ها با فیتیله ای با قابلیت رسانایی آب پوشش یافته و به عنوان دماسنج تر استفاده می شود ( به علاوه رطوبت سنج چرخان، با مخزن و بدون مخزن دارد ) و به دسته ای مجهز می باشد که می توان آن را حول محور بازو به حرکت درآورد و به این ترتیب تهویه لازم در سطح مخزن ها که بخش حساس دماسنج ها می باشد را تامین می نماید.

تفاوت این رطوبت سنج با رطوبت سنج چرخان در این بخش است که در نوع مکش جریان هوا به کمک یک باد بزن که بعد از کوک شدن کار می کند، از روی مخزن دماسنج عبور می کند. به علاوه در رطوبت سنج آسمن، فیتیله به روش دستی مرطوب می شود و مخزن آب وجود ندارد. فن موجود در رطوبت سنج آسمن جریان هوا با سرعت یکنواخت (5/2متر بر ثانیه ) در سطح دماسنج ها تامین می کند.

دستگاه های مکانیکی هستند که از مواد آلی (به خصوص مواد ظریف تر مثل پوست طلاکوب و موی انسان) تشکیل می شوند که در پاسخ به رطوبت منقبض و منبسط می شوند. انقباض و انبساط در رطوبت سنج مکانیکی باعث می شود که فنر، سوزن را روی صفحه مدرج به حرکت درآورده و مقدار رطوبت هوا توسط آن مشخص شود. 

این نوع از انواع رطوبت سنج تغییر موجود در مقاومت الکتریکی را اندازه گیری می نمایند. همچنین به وسیله استفاده از یک لایه نازک از کلرید لیتیوم و یک دستگاه نیمه هادی تغییرات رطوبت را اندازه می گیرند. سایر رطوبت سنج ها تغییرات وزن، حجم و یا شفافیت مواد مختلفی را که به رطوبت واکنش نشان می دهند را تشخیص میدهند و آن را اندازه گیری می نمایند. دستگاه های نقطه شبنم معمولاً از یک آینه فلزی ساخته شده اند که با فشار ثابت و مقدار بخار ثابت، خنک می شوند تا زمانی که مقدار رطوبتی که روی آن ها متراکم شده را بیان کنند.

سایکرومتر رطوبت سنجی است که از دو دماسنج متشکل از حباب مرطوب و حباب خشک برای تعیین مقدار رطوبت هوا می باشد، از طریق تبخیر استفاده می کند. یک پارچه خیس به انتهای یکی از این دماسنج ها پیچیده شده و طرف دیگر آن در مخزن آب موجود در دستگاه قرار گرفته است. با افزایش و بالا آمدن میزان آب در پارچه، مقدار رطوبت هوا اندازه گیری می شود. اختلاف دما در این دماسنج بستگی به میزان رطوبت هوا دارد. با چرخش سریع هر دو دماسنج یا با دمیدن هوا در مخزن ها، دمای دماسنج مرطوب از دماسنج خشک، خنک تر می شود. برای اندازه گرفتن میزان بخار آب موجود در هوا می توانید از تفاوت دما بین دماسنج حباب مرطوب و خشک استفاده نمایید.

نوع دیگر از انواع رطوبت سنج، رطوبت سنج خازنی است. این دستگاه ها معمولا از حسگرهای مختلفی تشکیل می شوند. رطوبت سنج های خازنی برای کاربردهایی ساخته می شوند که قیمت، شکنندگی و یا فضای دستگاه بسیار نگران کننده است، بنابراین دقت دستگاه را فدای مقرون به صرفه بودن و هزینه ی کم آن می کنند. رطوبت سنج های خازنی مقدار و اندازه رطوبت یک ماده اکسید فلزی را اندازه می گیرند. آنها اغلب برای اندازه گیری اثر رطوبت بر روی ثابت دی الکتریک پلیمر و یا گذردهی نسبی مانند پلاستیک های مصنوعی استفاده می شوند.

با کالیبره شدن این دستگاه ها، سنسورها دارای رتبه دقت مثبت 2% رطوبت نسبی در محدوده 5 تا 95% رطوبت نسبی می شوند. با کالیبره کردن این دستگاه ها دقت آن ها تا سه برابر افزایش پیدا می کند. سنسورهای این دستگاه ها  می توانند در برابر دماهای بالا و اثرات تراکم مقاومت کنند و این ویژگی آن ها را برای کاربردهای مختلف به گزینه ای مناسب تبدیل می کند. با این وجود، رطوبت سنج ها دارای حسگر هایی می باشند که به راحتی امکان دارد آلوده شوند و علائم از کار افتادگی را خیلی سریع نشان دهند.

در انواع رطوبت سنج ها باید هر دو دماسنج مورد استفاده، از یک نوع و یک اندازه و ساخت یک نوع شرکت باشند در خصوص دماسنج تا 1/0 دمای درجه سانتی گراد انجام شود. در خصوص رطوبت سنج آسمن دقت کنید که هواکش مربوط حرکتی یکنواخت داشته و تهویه کافی را در دماسنج ها ایجاد نماید و در رابطه با رطوبت سنج چرخان سرعت گردش، کافی و یکنواخت باشد.

صرف نظر از اینکه رطوبت سنج چیست و چه کسی از این دستگاه برای مشاهده آب و هوا یا اندازه گیری شرایط داخل ساختمان استفاده می کند باید همواره در نظر داشت که چگونه مقدار نمایش داده شده توسط دستگاه را مشاهده کنید. این ابزارها باید حداقل یک بار در طول سال کالیبره شوند تا نتیجه دقیق تری را به ما ارائه دهند.در قسمت بالا در مورد رطوبت سنج های خازنی و تاثیر کالیبره کردن آنها بر دقت دستگاه توضیح داده شد. نوع دیگری از سنسورها مقاومتی هستند که نسبت به سنسورهای خازنی دارای حساسیت کمتری می باشند. این حسگرها تغییرات مقاومت الکتریکی یک ماده را که رطوبت در محیط ایجاد می کند اندازه گیری می نمایند.

از آنجایی که حسگرهای مقاومتی نسبت به حسگرهای خازنی حساسیت کمتری دارند، به برد مدار پیچیده تری نیاز دارند. بسته به ماده مقاوم، دقت می تواند تا سه درصد میزان رطوبت نسبی باشد. یک ماده رطوبت سنج نیز مقاومت آن را در برابر تراکم مشخص و تعیین می کند.

اکنون قصد داریم به شما بگوییم که ویژگی ها و مشخصات رطوبت سنج چیست ؟ دستگاه رطوبت سنج ابزاری برای اندازه گیری میزان رطوبت هوا یا مواد است که با دقت، سرعت و کارایی متفاوت بسته به نوع کاربرد ارائه می شود. این دستگاه ها محدوده اندازه گیری گسترده ای دارند (معمولاً 0% تا 100% برای رطوبت نسبی) و از سنسورهای مختلفی مانند خازنی، مقاومتی یا حرارتی بهره می برند. نمایشگرهای دیجیتال یا آنالوگ، ابعاد و وزن متنوع برای کاربردهای ثابت یا قابل حمل، و منبع تغذیه باتری یا برق از دیگر ویژگی های طراحی آنهاست. بدنه های مقاوم در برابر گرد و غبار، آب و ضربه، به ویژه در محیط های صنعتی، از ویژگی های مهم ساختاری این دستگاه ها محسوب می شود.

بسیاری از رطوبت سنج ها امکان اندازه گیری دما، نقطه شبنم و فشار محیط را نیز دارند. امکاناتی چون حافظه داخلی، قابلیت اتصال به کامپیوتر یا گوشی از طریق USB یا بلوتوث، و سیستم هشدار از جمله مزایای پیشرفته آن هاست. برخی مدل ها برای محیط های خاص ضد آب یا ضد خوردگی هستند و سنسورهای قابل تعویض دارند. این دستگاه ها کاربردهای گسترده ای در خانه، صنایع غذایی، کشاورزی، چوب و آزمایشگاه ها دارند، جایی که اندازه گیری دقیق و سریع رطوبت برای حفظ کیفیت و ایمنی حیاتی است.

پرطوبت سنج دستگاهی است که برای اندازه گیری میزان رطوبت یا بخار آب موجود در هوا یا مواد مختلف استفاده می شود.

رطوبت سنج با استفاده از سنسورهای مختلف مانند خازنی، مقاومتی یا حرارتی تغییرات رطوبت را اندازه گیری کرده و مقدار رطوبت نسبی را نمایش می دهد.

رطوبت سنج ها به انواع مختلفی از جمله چرخان، آسمن، مکانیکی، دیجیتال، سایکرومتر و خازنی تقسیم می شوند که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند.